Chọn người tri kỷ theo lời dạy của Thiền sư Thích Nhất Hạnh

Thứ hai, 28/12/2020 01:51

“Tại sao anh đã không chọn người khác mà chọn mình? Sự lựa chọn đó do đâu mà có? Sự ham muốn bóng sắc tự nó không đủ. Phải có điều gì đó.”

Nguyên tắc tìm người tri kỷ trong cuộc đời

Ở bên Mỹ, có anh chàng kia rất đẹp trai, tài ba, tốt nghiệp đại học thuộc hàng ưu tú, có việc làm lương cao, và có nhiều người đẹp theo đuổi. Bà mẹ anh ta rất ngạc nhiên khi thấy anh rất thân với một cô gái không phải là đẹp nhất. Cô này hơi thấp, nước lại da hơi đen, mà tại sao con trai mình có vẻ thích cô này hơn các cô khác? Bà cũng tò mò.

Bữa ấy lúc hai mẹ con ngồi riêng với nhau, bà hỏi:

“Má thấy mấy đứa kia ngó được quá mà sao con không chọn, con lại đi chọn con nhỏ này, nó hơi đen mà lại thấp nữa?”

Anh chàng không biết phải trả lời làm sao. Anh chàng bị hỏi bất ngờ không kịp suy nghĩ nên không trả lời được.

Nhưng sau ba bốn ngày quán chiếu, anh ta tìm ra câu trả lời. Cô gái mà anh thương, mỗi khi anh nói chuyện, thì cô rất biết lắng nghe. Anh là nhà khoa học nhưng anh cũng thích làm thơ. Mỗi khi anh đọc thơ, cô đều lắng nghe chăm chú. Và cô còn hỏi những câu hỏi chứng tỏ cô hiểu được thơ của anh. Còn những cô khác cũng nghe, nhưng nghe do lịch sự, bắt buộc phải nghe thơ nhưng không thích. Thành điều đặc biệt của cô gái này là cô thích thơ, cô hiểu thơ, và cô lắng nghe thơ. Và cô trở thành tri kỷ của anh.

Mất tiền không có nghĩa trắng tay, còn đây tri kỷ...

Tri kỷ là người hiểu được mình. Trên cuộc đời này mà tìm được một người có thể hiểu được mình thì mình là người có hạnh phúc. Món quà quý nhất mà người kia có thể tặng cho mình là khả năng hiểu được mình. Có những người sống trong cuộc đời này mà chưa bao giờ tìm được một người có thể gọi là hiểu được mình. Dù là con trai hay con gái, trong cuộc sống này nếu mình có thể tìm được một người có khả năng lắng nghe mình, có thể hiểu được những khó khăn, những khổ đau, những ước vọng của mình tức là mình tìm thấy nơi người đó một tâm hồn tri kỷ. Tri kỷ là biết nhau, là hiểu nhau.

Con người đi tìm trong đời này một người tri kỷ, một người hiểu được mình. Tìm ra được người đó thì hạnh phúc. Ngày xưa có một vị quan lớn chơi đàn thập lục huyền cầm rất tuyệt diệu. Trong giới quan quyền, bạn hữu không có ai có thể hiểu được nghệ thuật và tài năng của ông. Mỗi lần chơi đàn, ông thường đem theo một vài người hầu cận, leo lên núi cao tìm một chỗ đẹp. Rồi ông trải chiếu, pha trà, thắp trầm lên. Trong không khí trang nghiêm ấy, ông bắt đầu chơi đàn. Ông rất hạnh phúc. Ông có cảm tưởng là chỉ có suối, cây, núi rừng, mây nước mới hiểu được tiếng đàn của ông. Bữa đó, đang đàn thì tự nhiên một dây đàn bị đứt. Ông ta tháo dây đàn đứt đó ra, thay một dây mới. Vừa đàn thêm một câu nữa thì dây đàn lại bị đứt, và cứ đứt dây như vậy ba lần. Ông ta nghĩ: “Chắc hẳn là có người đang nghe trộm mình”. Ông đứng lên, nói lớn: “Có vị tri kỷ nào đang nghe trộm tiếng đàn thì xin cho tôi gặp mặt”.

Tự nhiên có một anh tiều phu xuất hiện. Anh tiều phu này đã nghe lén, đã cảm được tất cả những cái hay, cái đẹp, cái tài ba của người đàn. Và vì vậy cho nên dây đàn bị đứt. Ông quan đánh đàn tên là Vương Bá Nha, người tiều phu tên là Chung Tử Kỳ. Hai người nói chuyện rất tâm đầu ý hợp. Bá Nha lần đầu tiên tìm ra được một người tri kỷ, một người hiểu được nghệ thuật của mình. Tử Kỳ chấp nhận làm bạn tri kỷ của Bá Nha, nhưng không muốn về kinh đô nhận những chức vụ như là thư ký văn phòng. Tử Kỳ chỉ muốn làm tiều phu thôi. Lâu lâu, Bá Nha nhớ tới bạn, sắp xếp công việc trong triều rồi hẹn với bạn. Hai người cùng uống trà. Bá Nha hạnh phúc vô cùng vì ông đã tìm ra được một người tri kỷ, tri âm. Tình bạn đó lưu truyền cho tới ngày hôm nay.

Hồi mới mười tám tuổi, tôi đã làm một bài thơ ca tụng tình bạn của Bá Nha và Tử Kỳ. Trong cuộc đời mà có một người nghe được mình, hiểu được mình thì mình là một trong những người may mắn nhất ở trên đời rồi.

Cho nên anh chàng ở Cali, ba ngày sau gặp lại mẹ, mới trả lời câu hỏi của mẹ: “Hôm trước má hỏi tại sao con thương cô đó. Tại sao má biết không? Tại vì người đó hiểu con. Thành ra dù cô ấy có hơi đen một chút, hơi thấp một chút, nhưng con thương cô ấy hơn tất cả những cô gái xinh đẹp, cao ráo, và sang trọng kia”.

Đời người mà tìm ra được một người hiểu mình thì hạnh phúc vô cùng. Con mà hiểu cha, đệ tử mà hiểu thầy thì làm cho cha, cho thầy rất hạnh phúc. Thành ra mình biết ơn người đã hiểu được mình. Cảm ơn em đã hiểu được anh, cảm ơn con đã hiểu được cha, cảm ơn cha đã hiểu được con. Tu tập là làm thế nào để có thể có được cái hiểu. Muốn hiểu thì phải lắng nghe, phải quan sát mới hiểu được. Khi mình sống với một người có khả năng hiểu mình thì mình có hạnh phúc lắm. Vì cái hiểu là nền tảng của cái thương. Không hiểu thì không thể nào thương được. Trong tình yêu đôi lứa mình phải cẩn thận. Mình chỉ cần thử nghiệm vài cái là biết người đó có hiểu mình hay không. Mà nếu người đó không hiểu mình thì dù người đó có bằng cấp cao, lương nhiều, xe đẹp, nhà cửa sang trọng, bảnh trai, hay sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành đi nữa, khi cưới người đó thì mình cũng sẽ khổ suốt đời, như là khổ sai chung thân. Và tình yêu đó là một cái nhà tù.

Thiền dưới góc nhìn của khoa học Phương Tây

Người mà khi mình nói cứ cắt lời mình, không để cho mình nói, cứ khoe cái của họ, không có khả năng hiểu được những khó khăn, những khổ đau của mình, không biết lắng nghe mình… muốn nhận ra người đó rất dễ, chỉ cần vài ba phút là được. Đừng để cho mình bị hấp dẫn bởi những thứ bên ngoài: Sắc đẹp, địa vị, danh lợi, xe hơi, nhà cửa, lương tiền, bằng cấp… Đừng để cho những cái đó làm cho mình mờ mắt. Hai con mắt mình hãy tỉnh táo để có thể nhận rằng người con gái ấy, hay người con trai ấy là một người có thể hiểu được mình. Hiểu được mình thì có thể có khả năng thương mình. Điều đó rất rõ ràng. Đó là tiêu chuẩn của đạo Phật về hạnh phúc, về tình yêu. Những người yếu đuối thường bị hấp dẫn bởi những thứ phù phiếm bên ngoài.

Trong xã hội Việt Nam mới phát triển, một cô gái có thể đánh mất trinh tiết của mình để đánh đổi lấy một chiếc xe gắn máy. Thật dễ sợ! Đạo đức đã suy đồi tới mức đó. Mình muốn thoát ra khỏi cái thân phận nghèo khổ, mình muốn có một chiếc xe giống như người ta, và mình đánh mất cái quý giá nhất của đời mình. Chuyện đó đã và đang xảy ra. Thành ra mình không thể coi thường sự hấp dẫn của vật chất, của bề ngoài phù phiếm. Mình sẽ đi lạc và dấn thân vào những nẻo đời khổ đau nếu mình không cẩn thận.

Thiền sư Thích Nhất Hạnh