Chùa Việt
Chùa cổ Thiên Bửu (Khánh Hòa)
Thứ hai, 21/02/2014 09:16
Chùa cổ Thiên Bửu tọa lạc tại thôn Điềm Tịnh, xã Ninh Phụng, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Chùa do Tổ Tế Hiển - Bửu Dương, đời thứ 36 dòng Lâm Tế, khai sơn vào khoảng những năm trước 1763, là một trong những ngôi cổ tự tại thị xã Ninh Hòa.
上寶下楊和尚證明.大越國廣南處平康府新定縣中總平安社平安村.住持僧積仁大積仁大師.清涼寺奉佛今本道及十方善男信女眾等.景興二十四年四月吉日鑄鴻鐘…
"Thượng Bửu hạ Dương, Hòa thượng chứng minh, Ðại Việt quốc, Quảng Nam xứ, Bình Khang phủ, Tân Ðịnh huyện, Trung tổng, Bình An xã, Bình An thôn. Trụ trì tăng Tích Nhơn Đại sư, Thanh Lương tự phụng Phật, kim bổn đạo cập thập phương thiện nam tín nữ chúng đẳng. Cảnh Hưng nhị thập tứ niên, tứ ngoạt kiết nhựt chú Hồng Chung…”
 |
| Tháp Bửu Dương và tháp Tổ Phước Tường |
Dưới thời các Chúa Nguyễn ở Đàng Trong, Phật giáo rất hưng thịnh, chùa chiền được xây cất.khắp nơi. Ngay các Chúa cũng rất sùng đạo (như Chúa Tiên, Chúa Sãi, đặc biệt Chúa Nguyễn Phúc Chu đã quy y, thọ Bồ Tát giới tại gia với thiền sư Thạch Liêm, có pháp danh Hưng Long, đạo hiệu Thiên Túng Đạo Nhân).
Trong bối cảnh đó, cùng với dòng người di dân vào Nam khai phá, Thiền sư Tế Hiển - Bửu Dương rời Thuận Hóa lên đường vào đất Thái Khang (Ninh Hòa), lập một ngôi chùa bên bờ hữu ngạn sông Lốt đặt tên là Thiên Bửu Tự, dân gian quen gọi là chùa Thiên Bửu (thượng). Sau đó, Ngài lập tiếp bên bờ hữu ngạn sông Dinh (hiện nay là thôn Bình Thành, xã Ninh Bình) một ngôi chùa thứ hai cùng tên, dân gian quen gọi là chùa Thiên Bửu (hạ). Hai ngôi chùa như hai anh em, có cùng tên và cùng một Tổ khai sơn, có niên đại cách nay trên dưới 300 năm.
Theo hồ sơ khảo sát của Trung tâm bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa và qua những tài liệu lịch sử đã thu thập được cho thấy, ngôi chùa hiện nay có diện tích còn khoảng 4.000 m2, do Tổ Tế Hiển-Bửu Dương là người phát tâm xây dựng chùa vào khoảng những năm trước 1763. Thuở ban đầu mái chùa lợp bằng cỏ tranh và vào năm 1763, ngài chứng minh đúc đại hồng chung, tại chùa Thanh Lương (thôn Nhĩ Sự, xã Ninh Thân, Ninh Hòa).
 |
| Công tam quan chùa cổ Thiên Bửu, Điềm Tịnh, xã Ninh Phụng, thị xã Ninh Hòa (Khánh Hòa) |
Trước cổng tam quan, cửa chính giữa bảng hiệu “Thiên Bửu tự” (天 寶 寺) hai bên có câu đối:
Thiên nhân cung kính Thế tôn, phước huệ viên dung khai giác lộ
Nghĩa là:
Trời người cung kính Thế tôn phước huệ, tròn đầy mở đường giác
Cổng bên phải "Bồ Đề Viện" có câu đối "Đáo thử thiền môn yếu dĩ từ bi khởi niệm"
Cổng bên trái: "Bát Nhã Môn" với câu đối "Đăng thử giác địa duy trì hỉ xả duy tâm"
Đúng là:
Đi đến cửa chùa đem lòng hỷ xã
Tiền đường có chạm câu đối của Tổ Phước Tường:
Thiên đạo hoằng khai, thiên cá tu hành thiên cá đắc
Chánh pháp mở ra, ngàn kẻ tu hành ngàn kẻ được
Hai trụ trước thềm chánh điện có câu đối:
Điềm lãng phất khai kim thế giới
Tạm dịch:
Sóng lặng mở toang kìa Cực lạc
Hai bên có câu đối:
 |
| Cây me cổ thụ tại chùa cổ Thiên Bửu (Điềm Tịnh) Ninh Hòa |
Cây me có nhiều bọng rỗng trên các nhánh nên trong thời Việt Minh chống Pháp người ta thường dùng các bọng cây này làm hộp thư bí mật.
Năm 1946 dưới gốc me còn lập một lò rèn để đúc kiếm Lê Trung Đình. Qua cổng tam quan, bên lối gạch vào chùa là hai cây sứ được trồng từ thời Tổ Phước Tường về trụ trì cách nay cũng đã gần 100 năm.
Trước và trong năm 1930, chùa là nơi thanh niên trong vùng tụ tập để luyện võ nghệ, sinh hoạt văn hóa và tuyên truyền giáo dục lòng yêu nước. Qua đó, góp phần quan trọng trong cuộc biểu tình giành chính quyền ngày 16-7-1930 của Đảng bộ và nhân dân Ninh Hòa...
Cũng trong thời kỳ kháng chiến chống quân Pháp, Tổ Tâm Kính - Bảo Thành trụ trì chùa Thiên Bửu, vì đã có các hoạt động giúp đỡ Việt Minh nên ngài đã bị giặc Pháp bắt và ném xuống giếng ngay tại chùa…
Sau 3 thế kỷ truyền thừa chùa cổ Thiện Bửu đã ghi dấu chư vị Tổ sư các đời trụ trì:
1. Tổ Tế Hiển-Bửu Dương: đời thứ 36 dòng Lâm Tế (thời vua Lê Cảnh Hưng)
2. Tổ Đại Trí-Phước Khánh: (thời vua Gia Long)
3. Tổ Liễu Bửu- Huệ Thân (thời vua Minh Mạng) được cấp Giới đao độ điệp
4. Tổ Đạo Phước-Thiền Tôn (thời vua Tự Đức)
5. Tổ Thanh Chánh- Phước Tường (1922-1932) (thời Pháp thuộc): Bổn sư của Hòa thượng Thích Quảng Đức.
6. Tổ Trừng Tương- Nhơn Sanh (1932-1938); tổ chức Đại giới đàn năm 1934
7. Tổ Tâm Đạo- Nhơn Hưng (1938-1941)
8. Tổ Tâm Kính- Bảo Thành (1941-1947)
9. Tổ Trừng Lãnh-Nhơn Vinh (1947-1952);
10. Thị Hiệp (1954-1957);
11. Tâm Kỳ (1957-1961);
12. Tâm Hòa (1961-1964);
13. Tâm Văn (1965-1968);
14. Tâm Bảo (1970-1981);
15. ĐĐ.Thích Nguyên Hoa-Thiện Tường (từ 1981 đến 2012) đại trùng tu chùa Thiên Bửu năm 1977, khang trang, phạm vũ huy hoàng.
 |
| Tổ Phước Tường (Bổn sư HT.Thích Quảng Đức) |
 |
| Long vị Tổ Phước Tường |
 |
| Cây me cổ thụ và khu vườn tháp chùa cổ Thiên Bửu |
 |
| Gốc me đại thụ tại chùa cổ Thiên Bửu (Điềm Tịnh, Ninh Hòa) |
Trí Bửu
Đầu xuân Giáp Ngọ những ngày về quê mẹ, tháng 02/2014
