Chùa Việt
Chùa Trăm Gian, nét thanh tịnh chốn thành đô
Chủ nhật, 24/09/2020 08:13
Chùa Trăm Gian (tên tiếng Hán là Quảng Nghiêm tự) hay còn gọi là chùa Tiên Lữ. Đây là một ngôi chùa cổ, nằm trên ngọn đồi cao khoảng 50m, thuộc địa phận thôn Tiên Lữ, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ, Hà Nội.
Từ chùa Trầm (cách trung tâm Hà Nội hơn 20km) đi dọc quốc lộ 6 khoảng 5km là đến chùa Trăm Gian. Với du khách đang sinh sống và làm việc tại khu vực nội thành Hà Nội, dành ra khoảng 1-2 ngày nghỉ cuối tuần đến với hai ngôi chùa này ngoài chiêm bái, lễ Phật, sẽ được sống hòa mình với thiên nhiên, thư thái trong khung cảnh sơn thủy hữu tình của vùng thôn quê, tránh xa cảnh ồn ào nơi đô thị.
Chùa Trăm Gian (Chương Mỹ – Hà Nội)
Bảo An Thiền Tự - Ngôi chùa sở hữu kiến trúc chùa Việt xưa
Lược sử chùa Trăm Gian
Chùa Trăm Gian là tên gọi quen thuộc của chùa Quảng Nghiêm (hay còn gọi là chùa Tiên Lữ), nằm trên một quả đồi cao khoảng 50m ở thôn Tiên Lữ, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ. Chùa Trăm Gian được coi là một trong 4 ngôi chùa thiêng thuộc hàng “tứ đại danh thắng của xứ Đoài”, bên cạnh các chùa, như: Chùa Trầm, chùa Thầy và chùa Tây Phương.
Chùa Trăm Gian được lập từ đời Lý Cao Tông, niên hiệu Trinh Phù thứ 10 (năm 1185). Đến thời nhà Trần, hòa thượng Bình An, quê ở Bối Khê tu ở đây, tương truyền là người có nhiều phép lạ. Sau khi ông mất, dân làng xây tháp để giữ gìn hài cốt và tôn gọi là Đức Thánh Bối. Ngôi chùa lớn với quy mô như hiện nay đã được trùng tu và xây dựng thêm qua nhiều thời kỳ.
Truyền thuyết kể rằng, vào thời nhà Trần, ở làng Bối Khê có một phụ nữ sinh được một người con trai. Năm lên 9 tuổi, sau khi bố mẹ mất, người con trai ấy vào tu ở chùa Đại Bi trong làng. Lên 15 tuổi, đến thôn Tiên Lữ, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ, thấy cảnh đẹp, người thiếu niên xin yết kiến và theo học kinh kệ với vị trưởng lão tu tại ngôi chùa trên núi. Sau mười năm học đạo, người thanh niên đó hiểu thấu mọi phép linh thông. Vua Trần nghe tiếng, sắc phong là hòa thượng, đặt hiệu là Đức Minh rồi mời về tu ở chùa trong kinh đô…
Khu trung tâm chùa có các tòa nhà tiền đường, thiêu hương và thượng điện
Chùa Việt Nam: Nơi cố kết cộng đồng người Việt tại Lào
Kiến trúc chùa Trăm Gian
Chùa Trăm Gian được coi là di sản kiến trúc Phật giáo của Việt Nam; một trong những ngôi chùa độc đáo có một không hai ở nước ta. Ở sân chùa có gác chuông hai tầng tám mái được dựng vào năm Quý Dậu - 1693, niên hiệu Chính Hòa, đời Lê Hy Tông, là một công trình kiến trúc có giá trị nghệ thuật cao. Chùa Trăm Gian còn giữ được nhiều di vật và tượng quý.
Bên cạnh những giá trị về mặt lịch sử, chùa Trăm Gian đặc biệt có giá trị rất lớn về mặt kiến trúc. Đây là một quần thể kiến trúc độc đáo. Theo cách tính cứ 4 góc cột là một “gian” thì chùa có cả thảy 104 gian, chia thành 3 cụm kiến trúc chính. Cụm thứ nhất gồm 4 cột trụ và 2 quán, trước đây là nơi đánh cờ người trong ngày hội, tiếp đó là nhà Giá Ngự nhìn ra mặt hồ sen, nơi đặt kiệu thánh để xem trò múa rối nước.
Bậc thang đá chùa Trăm Gian.
Chùa Việt Nam – Những kỷ lục về di sản văn hóa
Leo qua mấy trăm bậc gạch xây là tới cụm thứ hai, gồm một toà gác chuông 2 tầng mái, có lan can chạy quây 4 mặt. Các ván bằng đều có chạm hình mây hoa. Tại chùa Trăm Gian có treo một quả chuông lớn mang tên Quảng Nghiêm cổ tự đúc năm Cảnh Thịnh 2 (1794) là điển hình của chuông đồng thời Tây Sơn cao 1,1 m, đường kính 0,6 m,. Trên chuông có khắc một bài minh của Phạm Huy Ích. Qua gác chuông, leo 25 bậc đá xanh hình rồng mây, đến sân trên có kê một sập đá hình chữ nhật.
Gác chuông chùa Trăm Gian.
Lan can đá chạm rồng.
Lại leo thêm 9 bậc đá, hai bên có lan can chạm hình rồng cuộn khúc thế, tới cụm thứ 3 đó là chùa chính, gồm nhà bái đường, toà thiêu hương và thượng điện… Tại chùa Trăm Gian có 153 pho tượng, hầu hết bằng gỗ, một số ít bằng đất nung, đặc biệt quý là tượng Tuyết Sơn, tượng Quan Thế Âm Bồ Tát.
Hình cánh sen và hình động vật ở bệ tượng đất nung
Ở giữa thượng điện có một bệ bằng đất nung đỏ hình khối chữ nhật, giống kiểu các bệ đá thời nhà Trần. Trên bệ đá là đài sen, xung quanh trang trí nhiều hình động vật và hoa lá, bốn góc có hình chim thần. Trên bệ đặt các tượng Phật tam thế. Trong chùa còn có nhiều bia, hoành phi, câu đối… Riêng có hai câu đối khảm trai, tương truyền có từ thời nhà Hồ (1400-1406).
Độc đáo kiến trúc chùa Một Mái tựa vào vách núi giữa Yên Tử linh sơn
Giá Ngự chùa Trăm Gian
Phù điêu thập bát La hán tại chùa Trăm Gian
Ngoài ra, khoảng sân sau thượng điện trước hậu đường dựng tòa Phương đình treo cả trống và khánh, cũng là chỗ cho du khách nghỉ chân ngắm cảnh xung quanh. Từng ấy công trình ở hai khu chính và phụ gắn bó với nhau theo hai không gian đạo và đời, khác nhau nhưng lại hòa quyện thống nhất dàn khắp đỉnh đồi. Khu trước hoàn toàn là kiến trúc tôn giáo, phục vụ đời sống tâm linh, được quây kín, những hệ thống của bức màn phía trước thượng điện có thể đóng hoặc mở tùy ý, các khoảng sân ở trước các dãy hành lang và trước tòa Phương đình tuy đóng ngang nhưng lại mở dọc, có thể thông với nhau qua các cửa.
