Kiến thức
Làm những hạnh gì, các bậc hiền trí ca ngợi?
Chủ nhật, 26/09/2021 08:11
Một thời Thế Tôn trú ở Àlavì, trong rừng Simsapà, dạy các Tỷ kheo: Có ba pháp này, này các Tỷ kheo, được người hiền trí tuyên bố, được bậc chân nhân tuyên bố. Thế nào là ba?
Chí nguyện xuất gia cầu giải thoát
Bố thí, này các Tỷ kheo, được người hiền trí tuyên bố, được bậc chân nhân tuyên bố. Xuất gia, này các Tỷ kheo, được người hiền trí tuyên bố, được bậc chân nhân tuyên bố. Hầu hạ cha mẹ, này các Tỷ kheo, được người hiền trí tuyên bố, được bậc chân nhân tuyên bố. Ba pháp này, này các Tỷ kheo, được người hiền trí tuyên bố, được bậc chân nhân tuyên bố.
Biết bố thí, thiện sĩ/Bất hại, chế ngự căn/Tự điều, hầu cha mẹ/Các vị sống phạm hạnh/Bổn phận kẻ thiện khen/Người hiền thực hiện chúng/Bậc Thánh thấy rõ vậy/Ðạt được đời an lạc.
(ĐTKVN, Tăng Chi Bộ I, chương 3, phẩm Nhỏ, phần Bổn phận, VNCPHVN ấn hành, 1996, tr.270)
Lời bàn:
Để xây dựng đời sống an vui, mỗi người cần thực hành bố thí, xuất ly và hiếu thảo.
Tiếng thơm, danh tốt là điều ai cũng mong muốn. Người ta nỗ lực phấn đấu học tập, lao động và tu dưỡng suốt cả một đời cũng cốt mong sao cho “công thành danh toại”. Tiếng thơm là vinh dự, là thành quả của những việc làm cao thượng, thiện lành vì lợi ích cho tha nhân và cuộc đời như Bố thí, Xuất gia và Hiếu thảo.
Bố thí, biết đồng cảm và sẻ chia, mở rộng vòng tay với mọi người, nhất là những người bất hạnh là điều cao quý nhất. Những người bất hạnh xung quanh ta rất nhiều, họ cần sự trợ duyên giúp đỡ. Người ta khổ không phải chỉ vì đói nghèo mà có thể vì tăm tối, bế tắc, không tìm được lối ra cho cuộc sống hoặc khổ đau vì sợ hãi. Tùy mỗi trường hợp mà chia sẻ như đói nghèo ta ủng hộ vật chất (tài thí), bế tắc về ý nghĩa cuộc đời ta chỉ họ con đường tu học (pháp thí), sợ hãi và lo lắng cho tương lai ta vỗ an họ bằng sự có mặt trong vững chãi, thảnh thơi của mình (vô úy thí). Làm được điều này, ắt hẵn được người đời ca tụng, tiếng lành đồn xa.
Xuất gia không dành riêng cho người tu, xuất gia là ra khỏi nhà phiền não tức tự thanh lọc và tịnh hóa tâm hồn để thực sự làm chủ đời mình. Đây là lối sống thanh cao, trong sạch, hoàn toàn an tịnh, là hạnh phúc đích thực. Người nào thực sự sống với tâm thanh tịnh, trong sáng, không tham lam, không chấp thủ thì mới có khả năng sống hạnh phúc và cống hiến thật nhiều cho nhân quần, xã hội. Tự kiện toàn nhân cách, hoàn thiện mình trở thành người tốt, có ích cho bản thân, gia đình và xã hội thì tất nhiên ta sẽ được ca ngợi, tôn vinh.
Hiếu thảo với tổ tiên ông bà cha mẹ, biết tri ân đền đáp mọi ân đức trong cuộc đời là những phẩm hạnh không thể thiếu của một con người. Kẻ vong ân bội nghĩa, bất hiếu ngỗ nghịch bị người đời phê phán bao nhiêu thì người hiếu thảo, biết nhớ ơn và đền ơn được khen ngợi bấy nhiêu. Ấy vậy mà không phải ai cũng nhớ và làm tròn câu hiếu nghĩa, nhất là khi đối mặt với bả danh lợi tình tiền, để rồi khi thân bại danh liệt mới ngậm ngùi chiêm nghiệm câu “mua danh ba vạn, bán danh ba đồng”.
Để xây dựng đời sống an vui, mỗi người cần thực hành bố thí, xuất ly và hiếu thảo. Làm được ba điều này, người đời tôn vinh, các bậc hiền thánh ca ngợi và thiết thực nhất là tự thân chúng ta được an lành, hạnh phúc.
