Lễ cúng Táo quân: Một phong tục đẹp của người Việt

Chủ nhật, 14/01/2022 02:21

Ngày 23 tháng Chạp, theo truyền thống, các gia đình lại sắm sửa lễ vật cúng tiễn ông Công, ông Táo về trời. Đây cũng là thời điểm nhắc nhở mỗi người về một năm mới sắp đến, về những phút giây sum họp; nhưng theo thời gian nhiều người cố sắm sửa lễ vật cúng rất lãng phí và không cần thiết.

Sự tích “ông Công, ông Táo” và ý nghĩa của ngày 23 tháng Chạp đến nay vẫn có nhiều cách hiểu và lý giải. Phong tục thờ cúng Táo quân của dân tộc ta là một tín ngưỡng văn hóa dân gian có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc. Nhưng theo thời gian đã được Việt hóa thành huyền tích “2 ông 1 bà” - vị thần Đất, vị thần Nhà, thần Bếp núc. Vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm các gia đình lại dọn dẹp nhà cửa, ban thờ sạch sẽ, trang nghiêm, sắp mâm cỗ, mua vàng mã, cá chép, hương hoa... để tiễn ông Táo về chầu trời.Đây cũng là dịp để tỏ lòng biết ơn với vị thần đã cho lửa, mang lại no ấm cho gia đình trong suốt một năm. Đồng thời cũng là lúc để mọi người trong gia đình cùng đoàn tụ bên mâm cơm - nét đẹp truyền thống vẫn được trao truyền từ đời này qua đời khác.Sự tích “ông Công, ông Táo” có từ thời huyền thoại, xuất phát từ mô típ “một bà hai ông”, khi loài người đang ở chế độ quần hôn chuyển sang chế độ hôn nhân một vợ một chồng.

Cúng Táo quân trước 23 tháng chạp được không?

Từ mô típ đó, chủ thể của hoạt động văn hóa dân gian đó chính là người nông dân, gắn liền với nghề trồng lúa nước. Cái tối thượng đối với họ là đất, nên gia đình nào cũng thờ ông thần đất. Ngoài ra, trong bếp của các gia đình người Việt xưa thường có 3 ông đầu rau - tức là 3 hòn đất nặn dùng để kê nồi đun bếp. Thời điểm còn một tuần nữa là đến Tết Nguyên đán, người dân sẽ dọn dẹp nhà cửa, bếp núc và phải đắp 3 ông đầu rau mới thay 3 ông đầu rau cũ đi. Sau đó người dân tổ chức cúng để 3 ông đầu rau bay lên trời, bẩm báo với Ngọc Hoàng những cái được và những gì chưa may mắn, bất hạnh của gia đình trong một năm qua. Theo thời gian, người dân sáng tạo và lưu truyền thêm những câu chuyện khác liên quan đến nguồn gốc của ngày lễ ông Công, ông Táo. Tuy nhiên tất cả đều ca ngợi tình nghĩa con người trong xã hội.

Tục cúng ông Công, ông Táo, cũng như các phong tục tốt đẹp khác của dân tộc luôn luôn hướng con người tới những điều thiện, điều tốt lành. Tục lệ này cũng nhắc nhở mọi người cần phải cố gắng làm những việc tốt, làm ăn lương thiện, các thành viên trong gia đình sống hoà thuận, yêu thương nhau.

Thiện Minh